Δευτέρα 22 Νοεμβρίου 2010

Απορία

Μου έχει δημιουργηθεί μία απορία την οποία όσο και αν προσπάθησα και ρώτησα δε μπόρεσα να λύσω. Την καταγράφω παρακάτω πρς συζήτηση.

Διαβάζω και ακούω συνεχώς την τελευταία περίοδο ότι το κλειδί για την αποκλιμάκωση του δημοσίου χρέους είναι η δημιουργία πρωτογενών πλεονασμάτων. Ως πρωτογενές πλέονασμα οριζεται η διαφορά του συνόλου των εσόδων του κράτους από το σύνολο των εξόδων χωρίς τους τόκους. Η λογική είναι ότι αν έχω περίσσευμα προ τόκων θα μπορώ να πληρώσω μέρος τους χρέους. Και τώρα η απορία μου: Μα αν οι τόκοι για τη χρονιά αυτή (οι οποίοι προστίθενται στο χρέος) είναι μεγαλύτεροι από το όποιο πρωτογενές πλεόνασμα έχουμε επιτύχει ως χώρα, δε θα έχουμε τελικώς αύξηση του χρέους;;;

Για να το πω με ένα παράδειγμα, έστω έσοδα κράτους 100, έξοδα πλην τόκων 90 και τόκοι 20. Το πρωτογενές πλέονασμα σε αυτήν την περίπτωση είναι 10 (100-90). Αν λοιπόν έχω ένα δημόσιο χρέος 200 μπορώ να διαθέσω αυτό το πλεόνασμα των 10 για μείωσή του άρα φτάνω σε χρέος 190. Ταυτόχρονα όμως έχω τόκους 20 τους οποίους για να τους πληρώσω πρέπει να δανειστώ εκ νέου αφού το πλεόνασμα τελείωσε. Άρα 190+20=210, άρα μεγαλύτερο χρέος του αρχικού!


Αυτό που καταλαβαίνω είναι ότι είτε πρέπει να δημιουργούμε πρωτογενές πλεόνασμα μεγαλύτερο των τόκων, είτε με κάποιο τρόπο οι τόκοι θα μειωθούν αρκετά στο άμεσο μέλλον ώστε και το παραμικρό πρωτογενές πλεόνασμα να είναι μεγαλύτερο αυτών, δηλαδή αναδιάρθρωση.


Update: Θαρρείς και διαβάζει ilovethessaloniki ο Αλέκος Παπαδόπουλος κάνει λίγο πιο σαφή το στόχο περί πλεονασμάτων: "υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα". Με την ευκαιρία το σύνολο του άρθρου θα έπρεπε να αποτελεί και οδηγό επιβίωσης για τη χώρα, από έναν άνθρωπο που τα έλεγε χρόνια αλλά...

Η κρίση μητέρα της αλλαγής

9 σχόλια:

  1. Το 10 είναι η ώρα που θα μας πούνε "Μπράβο παιδιά, τα καταφέρατε"

    και το 20 είναι η ώρα που θα μας πούνε παιδιά χρεοκοπήσατε. Απλό?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Τα είπες όλα, απορώ πως δεν το είχα καταλάβει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Καλημέρα Fil,
    O περιορισμός του χρέους γίνεται σε τρεις φάσεις:
    1) Πρώτη φάση αντιμετώπισης του χρέους είναι η εξυγίανση της τρεχούσης διαχείρισης με την εκμηδένιση του πρωτογενούς ελλείμματος. Άρα οι δαπάνες για τόκους και χρεολύσια εξακολουθούν να δημιουργούν συνολικό έλλειμμα και να οδηγούν σε θετικό καθαρό δανεισμό (συνολικός νέος δανεισμός μείον χρεολύσια) ίσο προς τις δαπάνες για καταβολή τόκων επί του χρέους.
    Αύξηση του χρέους = Καθαρός νέος δανεισμός = Συνολικό έλλειμμα - χρεωλύσια
    Aν πρωτογενές έλλειμμα = 0, τότε καθαρός νέος δανεισμός = (Mηδενικό πρωτογενές έλλειμμα + τόκοι + χρεωλύσια) - χρεωλύσια = τόκοι.
    2) Δεύτερη φάση: Όταν δημιουργείται πρωτογενές πλεόνασμα τόσο μεγάλο, ώστε να καλύπτει και τους τόκους επί του χρέους, τότε ο καθαρός δανεισμός μηδενίζεται και το χρέος μένει στάσιμο ως απόλυτο μέγεθος, αν και υποχωρεί ως σχετικό μέγεθος επί του AEΠ (αν το AEΠ στο μεταξύ μεγεθύνεται).
    Aν πρωτογενές πλεόνασμα = τόκοι, τότε, καθαρός νέος δανεισμός = Πρωτογενές πλεόνασμα(= τόκοι) - τόκοι = 0
    3) Τρίτη φάση: Όταν το πρωτογενές πλεόνασμα αυξάνεται ακόμα περισσότερο, ώστε να «απορροφά» το σύνολο των τόκων και μέρος των χρεωλυσίων, τότε ο καθαρός νέος δανεισμός γίνεται αρνητικός, οπότε το συνολικό χρέος μειώνεται απολύτως (κι αν έχουμε οικονομική μεγέθυνση, η σχέση χρέους AEΠ μειώνεται με επιταχυνόμενο ρυθμό).
    Υπάρχουν αρκετοί οικονομολόγοι που πιστεύουν ότι το πρόβλημα του δημοσίου χρέους μπορεί να λυθεί με την ανάπτυξη της οικονομίας (δηλ. χωρίς την υιοθέτηση μιας πολιτικής αύξησης των φορολογικών συντελεστών ή μείωσης των δημοσίων δαπανών). Η πεποίθηση αυτή βασίζεται στο ότι όσο αυξάνει το ΑΕΠ τόσο μικρότερο θα είναι το σχετικό βάρος του δημοσίου χρέους - δηλαδή πρέπει να μας ενδιαφέρει η αναλογία του χρέους στο εισόδημα και όχι το απόλυτο μέγεθος του χρέους.
    Ας υποθέσουμε ότι ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ ισούται με η, δηλαδή Δ(ΑΕΠ)/ΑΕΠ=η. Είναι προφανές ότι αν το ΑΕΠ αυξάνει με ρυθμό μεγαλύτερο από το ρυθμό αύξησης του δημοσίου χρέους (η>r), τότε ο λόγος του δημοσίου χρέους προς το ΑΕΠ θα μειώνεται. Πράγματι, ορίζοντας αυτό το λόγο ως b=B/AEΠ (όπου Β=υπάρχον Δημόσιο Χρέος), μπορούμε επίσης να εξάγουμε τη σχέση Δb/b=Δb/B - Δ(ΑΕΠ)/ΑΕΠ = r-n. Δεδομένου ότι το τι παριστά τη μεταβολή στο b μεταξύ των ετών t και t+1, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι bt+1= (1+r-n)bt
    Η τελευταία σχέση δηλώνει ότι μηδενικό πρωτογενές έλλειμμα μπορεί να οδηγεί, από χρόνο σε χρόνο, σε πτώση του λόγου του δημοσίου χρέους προς το ΑΕΠ μόνο αν ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας είναι μεγαλύτερος του επιτοκίου.
    Αυτή η σχέση μας επιτρέπει επίσης να κάνουμε μια γρήγορη εκτίμηση (κατά προσέγγιση) για το πόσα χρόνια απαιτούνται για τη μείωση του ποσοστού του Ελληνικού δημοσίου χρέους προς το ΑΕΠ (b) από το περίπου 120% που ήταν το 2009, στο, π.χ. 60%. Έστω λοιπόν ότι το πρωτογενές έλλειμμα παραμένει μηδενικό κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο ρυθμός ανάπτυξης είναι 3% και το πραγματικό επιτόκιο είναι 2% (η-r=0.01). Σ’ αυτή την περίπτωση απαιτούνται κάτι παραπάνω από σαράντα χρόνια! Άρα είναι αναγκαία συνθήκη η ύπαρξη πρωτογενών πλεονασμάτων, προκειμένου να επέλθει σημαντική μείωση του ποσοστού του χρέους σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα. Το παράδειγμα αυτό καταδεικνύει επίσης ότι η πεποίθηση ότι μπορούμε να “ξεφορτωθούμε” εύκολα το πρόβλημα του δημοσίου χρέους μέσω της ανάπτυξης, στηρίζεται σε υπερβολική αισιοδοξία όσον αφορά το ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης που μπορεί να διατηρήσει μακροχρόνια μια χώρα.
    Τελικά, καταλήγουμε στο απλό συμπέρασμα ότι για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα του Δημοσίου χρέους ΑΜΕΣΑ (σε βάθος δεκαετίας), μπορεί να γίνει μόνο με δραστική μείωση των δημοσίων δαπανών, που θα επιφέρει μεσοπρόθεσμα θεαματική βελτίωση στο σύνολο του χρέους. Αυτό, σε συνάρτηση με απελευθέρωση των αγορών, θα συγκρατήσει τις τιμές. Προωθώντας δραστικές ιδιωτικοποιήσεις - αποκρατικοποιήσεις των ΔEKO, μείωση κόστους μισθοδοσίας στο δημόσιο τομέα, εξασφαλίζονται τα αναγκαία κεφάλαια που θα μπορούν να επιλύσουν το πρόβλημα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. πω πω! Speechless! ο εγκέφαλός μου είναι σχεδόν έτοιμος να πάρει φωτιά μετά από όλο αυτό. Αν είναι να πάθουν τα δικά μου τα νεύρα περιμένοντας αν και πότε θα γίνει η αναδιάρθρωση, ας γίνει να τελειώνουμε. Να ηρεμήσουμε όλοι στο σπίτι γιατί δεν γίνετε να γυρνάω από την δουλειά και να ακούω κάθε μέρα και νέο σενάριο για τον λόγο που φτάσαμε εδώ που φτάσαμε, για την τρόικα που μισεί την Ελλάδα και τους Έλληνες, την παύση πληρωμών, κτλ κτλ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. @Paris

    Η απορία μου αφορά αποκλειστικά το χρέος ως απόλυτο μέγεθος. Όσον αφορά στο ποσοστό επί του ΑΕΠ τα πράγματα είναι διαφορετικά όπως λες κι εσύ (παίζει ρόλο ο ρυθμός ανάπτυξης κλπ) και μπορεί ο λόγος να μειώνεται ακόμη και με πρωτογενή ελλείμματα όπως συνέβη εξάλλου και πρόσφατα στην Ελλάδα (ή και με τεχνητές αυξήσεις του ΑΕΠ λόγω ενσωμάτωσης μέρους της παραοικονομίας κλπ).

    Από αυτά που γράφεις καταλαβαίνω ότι συμφωνείς με το συμπέρασμά μου ότι για να επιτευχθεί μείωση του χρέους ως απόλυτο μέγεθος απαιτείται πρωτογενές πλεόνασμα ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ έστω και ένα € από τους τόκους.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. "Από αυτά που γράφεις καταλαβαίνω ότι συμφωνείς με το συμπέρασμά μου", Εννοείται, δεν χωράει αμφιβολία για αυτό!
    Φυσικά και συμφωνώ, μου έδωσες το έναυσμα να το τεκμηριώσω :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Εγω καταλαβα πως απο την πολυ την αναλυση τοσα χρονια φτασαμε εδω που φτασαμε......
    ασε που ζαλιστηκα κι ολας ρε Παρη.
    Αδερφε μου Fil να σου θυμισω οτι αναδιάρθρωση θα μπορουσαμε να κανουμε αν το ηθελαν και αυτοι που μας δανεισαν, πραγμα που δεν νομιζω να θελουν.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. "Εγω καταλαβα πως απο την πολυ την αναλυση τοσα χρονια φτασαμε εδω που φτασαμε" - καλά θα ήταν, αλλά ως γνωστόν στην χώρα επιβιώνουν και μακαρίζονται αυτοί που δεν κάνουν αναλύσεις, δηλαδή οι φελλοί... ;-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. @ vassilios
    Σε καταλαβαίνω απόλυτα, αυτός ο υπερσχολιασμός της όλης κατάστασης έχει καταντήσει κουραστικός και χάνεται τελικά και η κρισιμότητα της κατάστασης που όντως υπάρχει.

    @ fil junior
    Για αναδιάρθρωση χώρας της Ευρωζώνης εννοείται πρέπει να συμφωνήσουν κυρίως οι δανειστές. Μπορεί αύριο όμως να θέλουν την αναδιάρθρωση...who knows?

    Γενικά το νόημα του Post ήταν ότι δε μπορώ να ακούω μισές αλήθειες γιατί έτσι μου ακούγεται το επιχείρημα περί πρωτογενών πλεονασμάτων απλώς. Τουλάχιστον έτσι το καταλαβαίνω εγώ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

iLove σχόλια